مفهوم سيستم مديريت دارايي و نیازمندی های آن چند سالی است که در کشورمان ایران، بصورت جدی مطرح شده است و به عنوان یک رکن اجتناب ناپذیر از فرایندهای شرکتهای دارایی محور در نظر گرفته می شود. بکارگیری الزامات سیستم مدیریت دارایی، تصمیمی استراتژیک و مهم برای سازمان بوده و این امکان را میدهد تا سازمان وضعیت و عملکرد دارایی و سیستم مدیریت دارایی خود را پایش نماید. براین اساس ابزارها و تکنولوژی های اطلاعاتی در این حوزه نیز می بایست برای برآورده سازی نیازمندی های عملیاتی، بکار گرفته شده و منجر به توسعه و کارآمدی هر چه بیشتر سيستم مديريت دارايي گردد. بکارگیری از ابزارهای نرم افزاری در این حوزه بر پایه نتایج کسب شده، یک سرمایه گذاری بزرگ برای سازمان تلقی می گردد.
سیستم مدیریت دارایی در واقع مدیریت بهینه کل چرخه عمر دارایی با هدف دستیابی به حداکثر ارزش مورد انتظار از دارایی های فیزیکی در یک سازمان است. مطرح شدن مبحث مدیریت دارایی‌ها منجر به تغییر نگاه سازمان‌ها از مدیریت فنی به نگاه استراتژیک به دارایی‌ها و از مدیریت جزیره‌ای (CMMS) به مدیریت سیستمی (EAM) شده و دستاوردهای ویژه‌ای را به همراه داشته است. از آنجایی که بکارگیری اطلاعات بصورت یکپارچه به عنوان یک مزیت رقابتی در صنعت لحاظ می شود، بکارگیری سیستم های مدیریت دارایی سازمان (EAM) در حوزه نت در سازمانهای دارایی محور بسیار مورد استقبال قرار گرفته است. مزیت راهکار EAM نسبت به دیگر راهکارهای نرم افزاری، اینست که مبنای اصلی نرم افزار براساس کل چرخه عمر دارایی بوده و براین اساس با بسیاری از فرایندهای دیگر مانند طراحی مهندسی، خرید، انبار، مدیریت پروژه، مدیریت قرارداد پیمانکاران، مدیریت منابع انسانی، دارایی ثابت و مالی بصورت یکپارچه در تعامل خواهد بود. بکارگیری این راهکار بر روی بهره وری، کیفیت، ایمنی و سلامت تجهیز در کل چرخه عمر دارایی تاثیر مستقیم خواهد داشت.
نرم افزار IFS به عنوان یکی از برترین نرم افزارهای حوزه نگهداری و تعمیرات (CMMS) و نیز مدیریت یکپارچه داراییهای سازمانی (EAM) فعالیت خود را با طراحی نرم افزار در حوزه Service Management و CMMS آغاز نمود و درحال حاضر پیچیده ترین فرایندهای مدیریت نگهداری و تعمیرات مانند: MRO، Field Service Management، Fleet and Asset Management و … را در بالاترین کلاس جهانی پشتیبانی می نماید. IFS راهکارهای مرتبط با نگهداری و تعمیرات و مدیریت دارایی ها را برای هر سازمان متناسب با نیازها و اولویت های آن سازمان به صورت بستهای از ماژولها و کامپوننتهای مرتبط انتخاب و پیشنهاد می نماید. ویژگی بارز بسته EAM نرم افزار IFS عدم تناقض آن با راهکار ERP شرکت بوده و سازمان در هر زمان میتواند بسته EAM را به سیستم یکپارچه برنامه ریزی منابع سازمانی ERP ارتقا دهد. این ویژگی ریشه در ساختار ماژولار نرم افزار IFS داشته که سبب قابلیت انعطاف بالای نرم افزار و همچنین قابلیت امکان ایجاد تغییرات لازم و به موقع در واکنش به تغییرات محیطی (Agility) میگردد. بسته EAM منجر به چابکی سازمان در مدیریت asset portfolio در طی چرخه عمر دارایی می شود. این نرم افزار همچنین فرایند انتقال اطلاعات دارایی را از یک فاز چرخه عمر (طراحی) به فاز دیگر (بهره برداری) تسهیل می نماید.
باتوجه به پیچیدگی موجود در فرایندهای کسب و کار و نیازمندی های مدیریت دارایی، بیتردید بلوغ نرم افزار در برآورده سازی الزامات و استانداردهای مرتبط بسیار حیاتی خواهد بود. در حوزه نگهداری و تعمیرات نیز مشابه تمامی حوزه‌های دیگر در صنعت، استانداردهای بسیاری مطرح شده است. یکی از مهمترین فازهای پیاده سازی نرم افزار در حوزه نت، فاز جمع آوری و دسته بندی اطلاعات دارایی و داده ها در حوزه نت میباشد که می بایست منطبق با استاندارد ISO 14224 با عنوان “جمع‌آوري و تبادل داده‌هاي نگهداري و تعميرات و قابليت اطمينان براي تجهيزات نفت، گاز و پتروشيمي” انجام گردد. در صنايع نفت، گاز و پتروشيمي، ايمني، قابليت اطمينان و تعميرپذيري تجهيزات از اهميت ويژه‌‌ای برخوردار است. در صورتیکه نرم افزار نیازمندی های جمع آوری اطلاعات را براساس استاندارد برآورده ننماید، می تواند یکی از عوامل مهم شکست در پیاده سازی پروژه باشد.
هزينه‌ها و تبعات ناشي از کم توجهي به قابليت اطمينان و ايمني بسيار سنگين بوده و از اين رو تعریف اطلاعات خرابي، دلايل و مکانيزم بروز خرابي و تکنيک‌هاي نگهداري و تعميرات مرتبط به اين دسته از صنايع، مهم دانسته شده و شرکت‌ها به تدريج پي بردند که براي تسهيل گردش و تبادل اطلاعات در بخش‌هاي مختلف سازمان نيازمند فرمت‌هاي اطلاعاتي استاندارد و زبان مشترک هستند. این استاندارد حداقل اطلاعات مورد نياز جهت استفاده در تحليل‌هاي نت و قابليت اطمينان را در قالب فرمت‌هاي استانداردي براي جمع‌آوري و ثبت داده‌ها در 3 حوزه (اطلاعات تجهیزات، اطلاعات خرابی و نگهداری) معرفي مي نماید. لازم بذکر است درصورتیکه نرم افزار EAM از استاندارد ISO 14224 پشتیبانی نماید، مزایای بسیاری در راستای پیاده سازی استاندارد خواهد داشت:
- رویکرد استاندارد در ایجاد تاکسونامی تجهیزات، جمع آوری اطلاعات و KPI در کلیه سایت ها
- قابلیت مشاهده و درک بهتر مسائل قابلیت اطمینان و عملکرد که منجر به بهبود مدیریت یکپارچه دارایی می شود
- تسهیل فرایند ممیزی استاندارد بدلیل تطبیق با نیازمندی های استاندارد
- سازگاری بیشتر با تکنیک های تجزیه و تحلیل اطلاعات در حوزه نت مانند RCM
از طریق ابزار Migration اطلاعات پایه مورد نیاز استاندارد بصورت Bulk وارد سیستم گردیده و سپس فعالیتهای مدیریت سفارش کار، تجزیه و تحلیل دارایی و RCM می تواند بر روی اطلاعات جمع آوری شده انجام گردد. راهنمایی هاي ارزنده این استاندارد در جمع‌آوري اطلاعات مربوط به خرابي‌ها و اطلاعات نگهداري و تعميرات را نيز در کمتر منبع مطالعاتي مي‌‌توان يافت. در این استاندارد اشاره شده است که کيفيت داده‌های جمع آوری شده و روش جمع آوری داده‌ها در کیفیت تجزیه و تحلیل داده‌های آتی نقش بسیار مهمی دارد. براین اساس جمع آوری و نظارت صحیح بر صحت اطلاعات مذکور تاثیر بسزایی در موفقیت راه اندازی سیستم‌های نرم‌افزاری و اطلاعاتی خواهد داشت. لازم بذکر است اطلاعات پایه مورد نیاز جهت شروع به کار در نرم‌افزار IFS، بخوبی نیازمندیهای استاندارد مذکور را برآورده می‌نماید. شرکت دانا سیستم برای سازمان هایی که سفر مدیریت دارایی را آغاز میکنند، استفاده از این استاندارد را به عنوان ابزاری بسیار مناسب جهت تطبیق با استانداردهای موجود در صنعت نفت، گاز و پتروشيمي پیشنهاد می نماید. جمع‌آوري اطلاعات براي استفاده در محاسبات قابليت اطمينان يکي از اهداف مهم بوده که تعريف و ثبت داده‌هاي مربوط به خرابي نیز به عنوان اطلاعات پایه در نرم‌افزار به نحو مطلوبي براساس استاندارد برآورده می‌شود. اطلاعاتی مانند کدینگ حالتهای خرابی (Failure Mode)، کدینگ مکانیزم خرابی (Failure Mechanism)، ریشه خرابی (Failure Cause) و …. در نرم‌افزار IFS نیز جمع‌آوري و نگهداري اطلاعات مرتبط به فعاليت‌هاي نت در هر دو دسته فعاليت‌هاي اضطراري/ اصلاحي و فعاليت‌هاي نگهداری مورد توجه قرار گرفته است. برآورده‌سازی این استاندارد بدلیل فراهم سازی بستر اطلاعاتی مناسب، میتواند بستر تعالی را در سازمان ایجاد نماید.
از دیگر استانداردهای حوزه نت جهت دستیابی به تعالی در شرکتهای با حجم عملیاتی بالا و داراییهای گسترده و حیاتی، استانداردهای سیستم های مدیریت دارایی (ISO 55001) است. همانطور که اشاره شد مدیریت دارایی، روش و فعالیتهای طرح‌ریزی شده‌ای است که سازمان از طریق آن، هزینه‌ها، ریسک‌ها و عملکرد داراییهای فیزیکی را در طی چرخه عمر دارایی با هدف پیاده سازی برنامه‌های استراتژیک سازمان، برنامه ریزی و مدیریت می‌نماید. EAM همه نیازمندیهای فازهای چرخه عمر، بویژه نیازمندیهای مرتبط با تصمیمات استراتژیک در فازهای مختلف مانند تصمیمات برنامه ریزی و مهندسی در زمان جایگزینی، بازسازی و ارتقا و اسقاط را نیز مدنظر قرار میدهد. این استاندارد نیاز دارد که سیستم های نرم افزاری، اطلاعات دارایی را (با تمرکز ویژه بر روی فعالیت های برونسپاری) در یک بستر اطلاعاتی مدیریت نمایند.
بسیاری از سازمانهای ایرانی، جهت پیاده‌سازی و برآورده‌سازی این الزامات، به دنبال یک الگو برای جهت دهی به تلاش‌های خود در زمینه مدیریت داراییهای فیزیکی هستند. مدلهای تعالی سیستم‌های مدیریت داراییهای فیزیکی (PAM) به عنوان مناسب‌ترین الگو معرفی شده است. مدلهای تعالی تری وایرمن و مدل جان کمپبل John Dixon Campbell (مدل آپ تایم – UPTIME) از پرکاربردترین این مدل‌ها هستند.
لازم بذکر است با بکارگیری نرم‌افزار‌های مدیریت یکپارچه دارایی (EAM)، بسیاری از گام‌های مدلهای تعالی برای سازمانهای دارایی محور تسهیل خواهد شد. نرم‌افزار‌ها در این حوزه به عنوان نگهدارنده شریان اصلی نگهداری و تعمیرات، یعنی داده‌ها و اطلاعات مرتبط، اهمیت دو چندانی در فرایند‌ها و سیستم‌های نگهداری و تعمیرات دارند. جهت تطبیق با نیازمندی های این مدل‌ها، سازمان نیاز دارد تا تمامی اطلاعات دارایی را در سرتاسر چرخه عمر بتواند در یک دیتابیس و سیستم، جهت مدیریت بهتر مورد استفاده قرار دهد. برای برآورده‌سازی نیازمندی های این الزامات، نرم افزارهای حوزه EAM بسیار راهگشا خواهند بود. نرم‌افزار IFS به خوبی نیازمندی‌ها و ابزارهای اشاره شده در گام‌های مختلف هرم‌های تعالی در دو مدل کاربردی کمپبل و تری وایرمن را از طریق ماژول‌های مختلفی پوشش میدهد.
